A-DÜNYADA TÜP BEBEK UYGULAMALARININ TARİHÇESİ
Günümüzdeki modern tüp bebek tedavisinin kurucusu olan İngiliz bilim adamı Bob Edwards 1958 yılında farelerde gelişimsel genetik konusunda doktorasını yaptı ve arkadaşlarıyla birlikte Glasgow’da tavşan embriyolarında dünyanın ilk embriyonik kök hücrelerini üretti. 1965 öncesi dönemde İngiltere’de klinisyenlerle insan yumurtası sağlanması konusundaki çabalarında başarısız kalınca 1965 yılında zorunlu olarak Amerika’ya giderek John Hopkins hastanesinde Johns’ların yanında 6 haftalık çalışma süresinde biyopsi ile elde edilen yumurtalık dokusu üzerinde çalışmak zorunda kaldı. Buradaki çalışmalarında biyopsi ile elde edilen insan oositlerinin in vitro ortamda (vücut dışında) olgunlukların tamamlamaları için 37 saat gerektiğini belirledi.
1968 yılında Edwards Londra’daki bir toplantıda laparoskopi konusunda deneyimli bir jinekolog olan Patrick Stepto ile tanıştı ve birlikte çalışma kararı aldılar. Edwards çalıştığı Cambridge’den laparoskopik olarak elde edilen oositlere ulaşmak için Stepto’nun çalıştığı Oldham’a kadar olan 180 millik mesafeyi düzenli olarak gidip gelerek çalışmalarını sürdürdü. Daha sonra 1971’de ilk embriyo transferini gerçekleştirdiler. 1975 yılında Edwards ve Stepto ilk IVF gebeliğini elde ettiler ancak bu dış gebelik sonlandı. 1978 yılında, bir çok meslektaşlarının kendilerini suçlamalarına ve 32 başarısız embriyo transferine karşın yılmadan sürdürdükleri çalışmalar 1978 yılında doğal siklus sonrasında ilk sağlıklı bebeğin-Louise Brown-doğumu ile sonuçlandı. Bu sonuç ilk kez 1978 yılında Lancet’te yayınlandı, ve 1979 yılında Londra’da Royal College of Obstetrician and Gynecologists toplantısında sunuldu.
Bu gelişmeleri daha sonra şimdi günlük hayatımızda tüp bebek tedavisinde kullandığımız bir çok yenilik izledi;
1983 Embriyo dondurma çözme sonrası ilk doğum (Trounson)
1984 Gamet Intrafallopian Transfer (GIFT) sonrası ilk doğum (Asch)
1986 ZIFT sonrası ilk doğum (Devroey)
1986 Oosit dondurma sonrası ilk gebelik (Chen)
1988 Subzonal inseminasyon (SUZI) sonrası ilk gebelik (Ng)
1990 PGD sonrası ilk gebelik (Handyside)
1992 İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) (Palermo)
IVF başlıca tubal faktörün tedavisinde kullanılırken ICSI bunu izleyerek günümüze kadar en başarılı teknik olarak dikkati çekti ve özellikle erkek infertilitesi ve açıklanamayan infertilite olgularında klasik IVF uygulamalarında görülen fertilizasyon başarısızlığı için bir çözüm oldu. ICSI aynı zamanda motilite, morfoloji ve konsantrasyon olmak üzere üç temel sperm parametresinden bağımsız olarak başarılıydı.
1994 Testicular (TESE)(Schoysman) ve epididimal (MESA)sperm kullanılarak (Silber)
gebeliklerin elde edilmesi (Trounson)
1997 Blastokist transferi (Gardner)
2001 Tek embriyo transferi (Vilska)
2004 Dondurulmuş over dokusundan elde edilen embriyonun implantasyonu ile ilk gebelik (Oktay)
B-TÜRKİYE’DE ÜYTEM UYGULAMALARININTARİHÇESİ
Dünyada üreme tıbbı alanındaki çalışmalar biraz gecikmelide olsa ülkemizde d başladı ve sonuçta 1987 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde Türkiye’nin ilk IVF bebeği dünyaya geldi. Ege Üniversitesi Tüp Bebek Merkezini, Sağlık Bakanlığına bağlı Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Hastanesi Tüp Bebek Merkezinin açılması izledi. Türkiye’nin ilk Özel Tüp Bebek Merkezi 1994 yılında Ankara’da Sevgi Hastanesi bünyesinde açıldı ve burada Türkiye’nin ilk ICSI, TESE, MESA uygulamaları dünyayla eş zamanlı olarak yapıldı.
İlk tüp bebek merkezlerinin kurulması ile birlikte bu alanda diğer bazı ülkelerde yapıldığı gibi bazı yasal düzenlemeler ve kısıtlamalar getirilmiş ve Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Bünyesinde Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği’ni yayınlanmıştır. Bu yönetmelik ilk kez 21 Ağustos 1987 tarih ve 19551 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış; 19 Kasım 1996 tarih ve 22822 sayılı Resmi Gazete’de, 11 Ocak 1998 tarih ve 23227 sayılı Resmi Gazete’de, 28 Ocak 1998 tarih ve 23244 sayılı Resmi Gazete’de, 31 Mart 2001 tarih ve 24359 sayılı Resmi Gazete’de ve 08 Temmuz 2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan şekliyle değiştirilmiştir En son yönetmelik 30 Eylül 2014 tarihinde yayınlamıştır. (www.saglik.gov.tr/Sağlık Mevzuatı /Yönetmelikler)
Ankara Tüp Bebek Merkezi diğer blog yazıları için tıklayınız.